Rangoon                     Gevangenis                         Birma

 

                                                                                                                                                                         20-10-2014

Ligging

Rangoon lag aan de westkust van Birma.

De Strafgevangenis lag in het zuid-westen van de stad (Rangoon Ritz).

 

Transporten

datum

binnengekomen

uit

vertrokken

naar

aantal

per

transport

aantal

in

kamp

type

personen

GROEP 3

Maebashi Maru 1

 

 

 

22-10-1942

Singapore (1)

 

1800

1800

kr (2)

24-10-1942

 

Moul: Gevangenis (3)

1800

0

kr

GROEP 4

Tacoma Maru 1

 

 

 

 

07-11-1942

Singapore (4)

 

1617 (5)

1617

kr (6)

07-11-1942

 

Rang: Japans Hosp

14

 

zkr

21-12-1942

 

Moul: Gevangenis (7)

600

 

kr

25-01-1943 (8)

 

Rang: Japans Hosp (9)

32

 

zkr (10)

25-01-1943 (8)

 

Moul: Gevangenis (11)

 700 (12)

0

kr, zkr

GROEP 5

NN Maru 3 en NN Maru 18

 

 

 

27-12-1942

Singapore (13)

 

1000

1000

kr

28-12-1942

 

Moul: Gevangenis

1000

0

kr

xx-01-1943

Singapore (14)

 

400

400

kr

xx-01-1943

 

Moul: Gevangenis

400

0

kr

 

 

 

 

 

 

xx-xx-1945

??

 

440

440

kr (15)

xx-04-1945

 

Naung Pattaya (16)

440

0

kr

kr = krijgsgevangenen, zkr=zieke krijgsgevangenen

Moul=Moulmein, Rang=Rangoon, Hosp=Hospitaal

(1) met de Maebashi Maru 1, vertrek uit Singapore 14-10-1942

(2) 1497 Australiërs, 190 Amerikanen, 111 Nederlanders (deel van Java Party 3)

(3) met de Yamagata Maru 1

(4) met de Tacoma Maru 1, vertrek uit T. Priok 15-10-1942, vertrek uit Singapore 23-10-1942

(5) vertrek uit Singapore 1630, onderweg 13 overleden

(6) waaronder 500 KNIL-officieren

(7) met Yamagata Maru 2 (ca 2500 ton), een nacht en een ochtend varen

(8) volgens Brouwer; volgens Leffelaar en van Witsen 24-01-1943, vertrek wegens voortdurende luchtaanvallen

(9) de Nederlandse dokter werd hier niet toegelaten

(10) de allerzwaksten; de overigen, inclusief ernstig zieken, moesten mee op transport naar Moulmein

(11) per vrachtauto naar de haven, verder per schip

(12) sinds vertrek Singapore 225 overleden

(13) met NN Maru 3, vertrek uit Singapore 21-12-1942

(14) met NN Maru 18, vertrek uit Singapore 27-12-1942

(15) Engelsen en Nederlanders

(16) lopend gedurende 3 dagen; ligging van deze plaats onbekend

 

Omstandigheden (november 1942)

voeding                 rijst en waloe met zeer weinig vlees

wonen                   in 3 van elkaar gescheiden blokken; elk blok bestond uit 5 lokalen

zieken                   bij elkaar in één blok, in elk lokaal 30 patiënten (veel met bacillaire dysenterie)

medische zorg     4 doktoren; geen medicijnen; diverse verplegers; stervensbegeleider P.Harkema

omgeving              zwaar gebombardeerde stad

 

Bacillaire dysenterie

Onder de krijgsgevangenen van de Tacoma Maru 1 heerste een hardnekkige bacillaire dysenterie, die al in Batavia werd geconstateerd (slechte hygiënische toestand in het 10e Bat). Aan boord vielen onderweg 12 doden, in de Gevangenis in Rangoon 220 doden. Er waren geen medicijnen beschikbaar. De vier Nederlandse doktoren (waaronder Van Hasselt, D.Brouwer en Reeling Knap) konden de ziekte uiteindelijk enigszins onder controle krijgen door de zieken streng te isoleren in de ziekenzalen.

 

Begraafplaats      

De overledenen van de Maebashi Maru 1 werden begraven op het kerkhof van Rangoon door een corvee van eigen mensen; in het begin stelden de Japanners hout beschikbaar voor kruisen op de graven, later niet meer (J.G.Detiger). Soms werden 2 overledenen in één graf bijgezet (Wim Kan). Soms werden de houten kruizen [door de bevol­king] gestolen om te worden gebruikt als brandhout (Wim Kan). De overledenen werden begra­ven zonder hun identiteitsplaatje (Bolland).

Het is niet duidelijk of er overledenen werden gecremeerd (de Japanners gingen soms hiertoe over als er sprake was van een besmettelijke ziekte).

 

Literatuur (november 1942)

Akkerman, J. - Proces verbaal, NIOD, IC 048854

Bolland, H.M. - Proces verbaal, NIOD, IC 000729

Brouwer, D. – Brief, archief familie Veenstra (32 zieken naar Japans Hospitaal)

Detiger, W.E.C. in H.L.Leffelaar en E. van Witsen - Werkers aan de Birmaspoorweg, pg 99-102

Detiger, J.G. - Proces verbaal, NIOD, IC 061857

Kan, Wim - Burmadagboek 1942-1945, 1986, pg 78-94 (21-12-1942 naar Moulmein)

Vonk, Corry en Wim Kan - 100 dagen uit en thuis, 1946, pg 61-64, 96 (idem)

Walboom, Leen - Odyssee door Azië, 1997, pg 23-33 (25-1-1943 naar Moulmein)

Witsen, E. van - Krijgsgevangenen in de Pacific-oorlog, 1971, pg 103,112

 

Literatuur (voorjaar 1945)

Waterford, Van - Prisoners of the Japanese in World War II, 1994, pg 244-245

Witsen, E. van - Krijgsgevangenen in de Pacific-oorlog, 1971, pg 196

 

Foto’s/tekeningen:

Mackenzie, K.P. - Operation Rangoon Jail, pg 188 (luchtfoto, augustus 1945)

Walboom, Leen - Odyssee door Azië, 1997, pg 24 (luchtfoto, 1 mei 1945)

 

Naamlijst overledenen

Harkema, P. – Bijbeltje met namen van alle overledenen van de Java-Party (archief familie Harkema)

In Memoriam Burma-Thailand, 1942-1945, Bangkok, november 1946 (159 graven in Rangoon)

Oranje, Ds – Naamlijst (persoonlijke mededeling Mw Wieringa-Heineman).

 

Naamlijst overledenen

Gevangenis Rangoon Dodenlijst

 

 

Index                    Birma                   Kampen in Birma/Thailand